Van de redactie … De Analoge wereld van Sprookjes (Het Schuivend Perspectief I)

“Wie gelooft in privacy, gelooft in sprookjes”, luidde het thema van de PIV Jaarconferentie op vrijdag 28 maart 2014. Onderweg naar de ingang van Congrescentrum Orpheus, werden (ongevraagd en soms ook onopgemerkt), onze voetstappen geteld door boven onze hoofden zwevende drones.

We bewandelen nog steeds dezelfde fysieke paden die we al eeuwen bewandelen. Maar in een snel veranderende maatschappij, heeft zich inmiddels ook een wereldwijd web van nieuwe paden gesponnen. Een virtueel netwerk waarbinnen wij nieuwe sporen achterlaten en nieuwe verbindingen leggen.

In dit bulletin leest u een verslag van de PIV Jaarconferentie. De focus lag op wat er op ons vakgebied zoal gaande is in die virtuele parallelwereld, waarin de mensheid zich sinds het einde van de twintigste eeuw heeft gekatapulteerd. Wat blijft vertrouwd en wat is nieuw? Waar betreden wij gebaande paden en hoe moeten wij ons aanpassen aan het schuivend perspectief, dat de nodige invloed uitoefent op onze omgang met normen en waarden?

Mooi, dat binnen alle hectiek van de snel veranderende omgevingswereld, het dagthema teruggreep op zoiets vertrouwds als sprookjes. “Een verzonnen verhaal, waar altijd goed en fout in zit. ‘Het begint met ‘Er was eens’ en eindigt met ‘Zij leefden nog lang en gelukkig”’, zo doceerde psycholoog, senior coach, mediator en trainer George Smits, in zijn parallelsessie over de psychologie van de privacy en integriteit. Nou, met zoveel disciplines in het CV, haal je wel de beste sprookjesverteller naar je jaarconferentie, denk ik dan!

In de kern van zijn presentatie gaf George Smits aan, dat de invulling van wat er tussen die bekende begin- en eindzin gebeurt, in feite nog altijd afhankelijk is van de integriteit en de kwaliteit van de diverse actoren in het stuk. Kunnen opdoemende obstakels met wederzijds respect en empathie worden weggenomen, waardoor het pad naar het nog lang gelukkige einde wordt geëffend? Daar liggen de analogieën en de allegorieën tussen zoete sprookjes en het werkelijke leven van alledag en dus ook met de dagelijkse behandeling van letselschadezaken. Al met al zeer nuttig, die analogieën en allegorieën. Ze verruimen het perspectief, waardoor de weg naar de oplossing sneller in beeld komt.

Ik heb het altijd bijzonder gevonden, dat waarschijnlijk de knapste sprookjesverteller van de 20^e eeuw, J.R.R. Tolkien, stelde wars te zijn van allegorie. In het voorwoord bij zijn Magnum Opus “The Lord of the Rings (LOTR)”, dat hij tussen 1936 en 1949 schreef, geeft Tolkien aan, dat de bronnen van zijn verhaal niet zijn gewijzigd door de start van WOII die in 1939 begon. “Ik heb een hartgrondige hekel aan allegorie in al haar verschijningsvormen (…) Ik geef verreweg de voorkeur aan geschiedenis, waar of verzonnen, met haar gevarieerde ‘toepasselijkheid’ op het denken en de ervaring van lezers. Ik denk dat velen ‘toepasselijkheid’ verwarren met ‘allegorie’, maar de een berust op de vrijheid van de lezer, en de ander op de overheersing van de schrijver”.

Akkoord J.R.R.: ‘toepasselijkheid’ zal het zijn. Maar het blijft wonderlijk, dat een epos als The LOTR – dat gaat over zaken als de invloed van de schaduw van het verleden tot en met de Elfenvolken, die wegtrekken uit een voor hen te zeer veranderende wereld – al tijdens het schrijven ervan bewees een soort van blauwdruk te zijn, voor het steeds maar schuivende perspectief van de geschiedenis. Met dat gegeven moeten generaties keer op keer zien om te gaan.

Schuilt niet in ieder mens een Hobbit, die zo onbezorgd mogelijk wil leven, binnen de grenzen van zijn veilige Hobbitstee? Vaak willens en wetens zo lang mogelijk blind blijvend voor de invloed van veranderingen die zich net buiten zijn directe gezichtsveld al afspelen? Ligt hier niet de essentie van verzekeren? Maar is er ook voor verzekeraars al niet veel veranderd, sinds de tijd dat zij wel bepaalden wat aan de voorkant aan premie en aan de achterkant aan schade moest worden betaald? Er blijft, zeker ook in de huidige letselschadepraktijk, gewerkt worden aan een adequate allocatie van de collectieve gelden die ervoor moeten zorgen dat een “benadeelde” adequaat wordt gecompenseerd. Maar waarbij het de kunst is dat geen van de stakeholders tot “bevoordeelde” wordt gepromoveerd. Om maar weer een allegorie uit The LOTR aan te halen: het is in dat boek steeds de factor mens die de ellende over de wereld afroept: “Long ago, In the early years of the second age, The great elven-smiths forged the Rings of Power. But then the dark lord learned the craft of ring-making, And made the Master Ring.”

Het verhaal, dat speelt rond de Ring van Macht, levert een mooie analogie op voor iedereen die in zijn professie met relevante geldzaken moet omgaan. De mooiste allegorie uit The LOTR is wat mij betreft de passage waarin de Hobbit Frodo besluit om de akelige Gollum niet te doden. Dit mededogen van Frodo zorgt er uiteindelijk bij de ontknoping voor, dat de ban van de ring van macht wordt gebroken en het pad wordt geëffend naar een betere wereld. Een gepast mededogen … is dat nou net niet een deugd die bij de regeling van letselschade zijn nut ook kan bewijzen? Om het met George Smits te formuleren: de mens wil graag gezien worden, een slachtoffer met letselschade streeft niet zozeer naar medelijden, maar naar werkelijke betrokkenheid, een gepast mededogen.

“Je gaat het pas zien als je het doorhebt”, is een op de PIV Jaarconferentie geciteerde Cruijffiaanse uitspraak. En zo is het. Deze jaarconferentie maakte de spelers in het letselschadeveld eens te meer duidelijk dat het in ons vak uiteindelijk steeds draait om de simpele begrippen als ‘Context’; het met empathie en wederzijds respect omgaan met ieders ‘Perceptie’; en met wederzijds ‘Vertrouwen’ de gebaande en de nog niet gebaande paden betreden binnen het steeds schuivende perspectief.

The way to the Lands … Elvenpath

It’s the honesty of these worlds Ruled by magic and mighty swords That makes my soul long for the past  … Elvenpath

(Nightwish: Elvenpath)