Slachtoffer in Beeld begeleidt slachtoffer-daderbemiddelingen

Het leed van slachtoffers wordt hersteld door contact met veroorzaker

Slachtoffer in Beeld begeleidt slachtoffer-daderbemiddelingen

Mevrouw M. van den Berg – Slachtoffer in Beeld

Slachtoffers van misdrijven en verkeersongevallen zijn ongewild verbonden met de dader of de veroorzaker. Een slachtoffer zal proberen om te gaan met de gevolgen. Er is behoefte aan erkenning, bij schuld of nalatigheid aan een vorm van vergelding en waar mogelijk het terugdraaien of herstellen van het op materieel en immaterieel vlak aangedane leed. Ook de dader of de veroorzaker zal moeten leren leven met het feit dat hij of zij een ander schade heeft toegebracht. Dit herstel van slachtoffer en dader/veroorzaker wordt bevorderd door met elkaar in contact te komen. Door samen te kijken naar de vragen rondom een incident, de motieven en de gevolgen ervan, kunnen beide partijen het incident meer loslaten. Op de Europese Dag van het Slachtoffer, 22 februari 2013, wijdt Slachtofferhulp Nederland een symposium aan het onderwerp Herstelrecht.

Slachtoffer-daderbemiddeling

Ruim zes jaar geleden gaf het Ministerie van Veiligheid en Justitie de opdracht aan Slachtoffer in Beeld om slachtoffer-daderbemiddelingen te verzorgen. Inmiddels ontvangt de stichting op jaarbasis gemiddeld 1300 aanmeldingen en elk jaar neemt dit aantal toe. Hierbij komen slachtoffers en daders/veroorzakers op vrijwillige basis met elkaar in contact. Een slachtoffer-daderbemiddeling geeft beide partijen de kans de andere kant van het misdrijf te zien en zich anders tot elkaar te gaan verhouden. Daders of veroorzakers kunnen bijvoorbeeld vragen van het slachtoffer beantwoorden en uitleggen hoe het zover is gekomen. Wat er precies is gebeurd. Slachtoffers krijgen antwoord op de vraag: Waarom ik? Wie doet zoiets? en kunnen de gevolgen van het incident tonen. In januari 2012 is ook de toegankelijkheid tot bemiddeling in de het Wetboek van Strafvordering (Sv) geregeld. Art. 51h Sv: “Het openbaar ministerie bevordert dat de politie in een zo vroeg mogelijk stadium het slachtoffer en de verdachte mededeling doet van de mogelijkheden tot bemiddeling. Het openbaar ministerie bevordert bemiddeling tussen het slachtoffer en de veroordeelde, nadat het [OM, red.] zich ervan heeft vergewist dat dit de instemming heeft van het slachtoffer.”

Helaas krijgen nog veel slachtoffers niet de informatie waar ze recht op hebben en weten niet van het bestaan en het nut van de dienst.

“Zelf de regie terugpakken, dat vond ik belangrijk”

Het merendeel van de 1300 aanmeldingen komt van daders/veroorzakers en ruim de helft van de slachtoffers werkt mee aan een verzoek om in contact te komen. Ook nabestaanden kunnen een bemiddeling aanvragen. Slachtoffers en daders/veroorzakers kunnen zichzelf aanmelden, maar veelal doet een hulpverlener of contactpersoon dit voor hen. Dit kunnen alle personen zijn die op enig moment in contact komen met een slachtoffer, dader of veroorzaker. De volgende signalen van slachtoffers wijzen op een mogelijke behoefte:

·         Het slachtoffer of de nabestaande heeft (feitelijke) vragen, bijvoorbeeld over het misdrijf/ongeval en de toedracht. Vaak zijn dit vragen die alleen de dader/veroorzaker kan beantwoorden.

·         Het slachtoffer wil de dader/veroorzaker zien, weten wie deze persoon is.

·         Het slachtoffer heeft waaromvragen: waarom heeft de dader mij uitgekozen, waardoor is het gebeurd, heb ik iets gedaan waardoor dit heeft plaatsgevonden?

·         Het slachtoffer is boos op de dader/veroorzaker: het slachtoffer heeft behoefte om te vertellen/ventileren wat het met heeft gedaan en wat de consequenties voor zijn; wil erkenning.

·         Het slachtoffer is angstig voor de dader/veroorzaker: het slachtoffer durft bijvoorbeeld de straat niet meer op, is bang de ander tegen te komen of dat het opnieuw gebeurt. Of het slachtoffer heeft de ander niet (goed) gezien waardoor het slachtoffer het idee heeft dat iedereen de dader/veroorzaker zou kunnen zijn.

·         De dader ‘zit in de weg’: het slachtoffer is in gedachten bezig met de dader/veroorzaker en komt hier (nog) niet los van, het slachtoffer komt niet verder in zijn verwerking.

Een professionele bemiddelaar begeleidt het hele proces dat zowel voor als na de zitting kan plaatsvinden. Naast een slachtoffer-dadergesprek is een briefwisseling mogelijk. Of een pendelbemiddeling waarbij een bemiddelaar boodschappen tussen beide partijen overbrengt. Er zijn voor beide partijen geen kosten verbonden aan de bemiddeling.

“Er is een last van mijn schouders gevallen”

Slachtoffer-dadergesprekken hebben een groot effect op beide partijen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat slachtoffers na het contact minder bang en minder boos zijn op de veroorzaker van hun leed. Bovendien blijken slachtoffers na de ontmoeting meer bereid de dader of veroorzaker te vergeven dan wanneer er geen contact is geweest. Daders/veroorzakers krijgen meer inzicht in de gevolgen voor slachtoffers en nemen verantwoordelijkheid. Ook raken de gevolgen voor het slachtoffer de dader/veroorzaker na afloop van een gesprek meer dan daarvoor. Hij kan zich van een andere kant laten zien en iets goed maken naar het slachtoffer toe. Het kan voor alle partijen een eerste stap zijn naar een positief en nieuw begin. Van alle betrokkenen die aan een bemiddeling meedoen, is 90% tevreden over het verloop ervan.

Basisprincipes van Slachtoffer in Beeld

De bemiddelaars werken op basis van een aantal principes.

–          Zo vindt een Slachtoffer/daderbemiddeling plaats op vrijwillige basis;

–          Is een bemiddelaar onafhankelijk;

–          Behartigt ook de belangen van alle betrokkenen; en

–          Stemt hij de wensen en behoeften van partijen gedurende het hele proces op elkaar af.

Verder zijn alle gesprekken vertrouwelijk: wat besproken wordt, blijft tussen de betrokkenen, tenzij zij daarover andere afspraken maken. Centraal staan de gezamenlijke wensen en de behoeften van het slachtoffer en de dader. Om deze reden is het bijvoorbeeld mogelijk om op elk gewenst moment met elkaar in contact te komen, ook als dit voor de zitting is. Beide partijen worden volledig geïnformeerd over de mogelijke consequenties zodat zij een goede keuze kunnen maken. In sommige gevallen leidt een slachtoffer-daderbemiddeling er zelfs toe dat beide partijen besluiten een gezamenlijk verslag over de bemiddeling op te stellen en dit te sturen naar de Officier van Justitie om daarmee invloed uit te oefenen op de strafmaat.

Sommige slachtoffers hebben vooral behoefte aan vergelding door afstraffing. Vrijwel alle slachtoffers hebben behoefte aan erkenning. Dit kan in de strafmaat tot uiting komen, maar ook in het getoonde berouw van de dader/veroorzaker. Dit draagt bij aan de verwerking en helpt te voorkomen dat daders recidiveren. Meer informatie: www.slachtofferinbeeld.nl. Meer informatie over de Europese Dag van het Slachtoffer en het symposium dat rondom dit thema wordt georganiseerd, is te vinden op www.slachtofferhulp.nl.